دكتر محمد اثنيعشري، متخصص درمان ريشه دندان با اشاره به اهميت محافظت از دندانها به جامجم ميگويد: قسمت خارجي لثه كه افراد ميتوانند آن را ببينند، تاج دندان نام دارد و قسمت زيرين كه داخل استخوان و بافتهاي نگهدارنده قرار گرفته، ريشه دندان ناميده ميشود. تاج دندان از داخل به خارج شامل مغز يا پالپ دندان، عاج و ميناست و ريشه دندان نيز از سه بخش تشكيل شده؛ در قسمت خارجي ريشه بافتي به نام سمان وجود دارد، داخل سمان عاج و داخل عاج هم پالپ ريشه قرار گرفته است.
وي درباره مواردي كه موجب آسيب بافت پالپ دندان ميشود، توضيح ميدهد: پوسيدگيهاي دندان، ضربههايي كه باعث شكستگي دندان ميشود و كارهاي دندانپزشكي وسيع و پيشرفته ازجمله عللي است كه به پالپ دندانآسيب ميزند.
اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي با تاكيد بر اين كه مهمترين عامل آسيب ديدن پالپ دندان، پوسيدگي است، يادآور ميشود: پس از صرف غذا، لايهاي بيرنگ و چسبنده به نام پلاك دنداني روي سطح دندانها تشكيل ميشود. اين پلاكها در بعضي نقاط مانند طوق دندان، سطح جونده و فاصله تماس بين دندانها بهتر و بيشتر شكل ميگيرد. البته اگر به صورت منظم و حداقل دو بار در روز مسواك بزنيم، پلاكها و ميكروبها از روي سطح دندان جابهجا ميشود كه اين كار مانع اسيدي شدن بزاق دهان خواهد شد.
به گفته دكتر اثنيعشري، حدود 30 دقيقه پس از صرف هر وعده غذا، مواد قندي توسط ميكروبهايي كه داخل دهان به شكل اسيد درآمده و حدود 20 دقيقه نيز اين حالت اسيدي در دهان حفظ ميشود؛ بنابراين با توجه به صرف سه وعده غذا و سه ميان وعده در روز، حدود 120 دقيقه دهان انسان اسيدي است.
مسواك و نخ دندان فراموش نشود
با توجه به آنچه گفته شد، مشخص است كه اگر فرد مسواك نزند و از نخ دندان استفاده نكند، شرايط بسيار بدتر خواهد شد، اما اگر شما هم جزو آن گروه هستيد كه فقط مسواك ميزنند و استفاده از نخ دندان را چندان مهم نميدانند، بايد بدانيد بسياري از پوسيدگيها در فاصله ميان دندانها ايجاد ميشود.
دكتر اثنيعشري در اين مورد توضيح ميدهد: در صورت استفاده نادرست از نخ دندان، پلاك ميكروبي در محل تماس دندانها باقي ميماند و بتدريج با تشكيل اسيد و فعاليتهاي مخرب ميكروبها، ميناي دندان تخريب و پوسيدگي دنداني ايجاد ميشود و كمكم پيشرفت ميكند تا به عاج دندان برسد.
البته نبايد انتظار داشت در صورت مسواك نزدن يا استفاده نكردن از نخ دندان، پوسيدگي در عرض يك يا چند روز به عمق دندان نفوذ كند. به گفته اين پزشك متخصص، پيشرفت پوسيدگي به زمان نياز دارد و بسرعت اتفاق نميافتد.
دكتر اثنيعشري ميافزايد: پوسيدگي پس از مينا به عاج دندان ميرسد و در اين قسمت با سرعت بيشتري گسترش مييابد و بافت را تخريب ميكند؛ به طوري كه در برخي مواقع ممكن است فرد حتي متوجه پوسيدگي دندانش نشود، ولي هنگام غذا خوردن ناگهان دندان بشكند؛ در واقع زماني كه پوسيدگي به عاج دندان ميرسد، با فشار ناشي از جويدن غذا هم دندان ميتواند بشكند.
به گفته وي، در برخي موارد گرما و سرما يا ترشي و شيريني مواد غذايي و مايعات نيز باعث درد دندان ميشود كه اگر چنين علائمي وجود داشت، هرچه زودتر بايد به دندانپزشك مراجعه كرد تا دندان پوسيده در مراحل اوليه درمان شود.
وقتي پوسيدگي از عاج هم ميگذرد
پس از اين كه پوسيدگي به قسمت داخل عاج رسيد، سرعت پيشرفت آن بسيار بيشتر ميشود و به همين دليل بايد قبل از اين مرحله براي درمان اقدام كرد.
دكتر اثنيعشري با اشاره به اين كه لازم است بيماران به علائم هشداردهنده مانند حساسيت به گرما و سرما دقت كنند، ميافزايد: در صورت درمان نكردن بموقع، هر قدر پوسيدگي افزايش يابد، اقدامات درماني هم بايد گستردهتر شود؛ در چنين شرايطي متاسفانه ميزان ماندگاري ماده پركننده كمتر خواهد شد. بنابراين مراجعه بموقع و در مراحل اوليه نكته مهمي است كه مردم نبايد آن را فراموش كنند.
وي با اشاره به اهميت سلامت ريشه دندان، با تاكيد بر اين كه اولين اصل در معالجه اين بخش، پيشگيري است، توضيح ميدهد: اگر در مراحل اوليه آسيب مينا، براي درمان اقدام شود، حتي ميتوان بدون پركردن و به كمك شيوههايي مانند استفاده از دهانشويههاي مناسب يا فلورايد موضعي، آن را برطرف كرد. در پوسيدگيهاي جزئي هم با پركردن ساده دندانها، مشكل براحتي حل ميشود، ولي در شرايطي كه پوسيدگي دندان خيلي گسترده شده باشد، نهتنها منطقه پركردن وسيعتر ميشود، بلكه ماندگاري آن نيز كاهش مييابد. علاوه بر اين، همان طور كه قبلا نيز گفته شد، اقدامات دندانپزشكي پيشرفته يكي از عللي است كه موجب درگيري پالپ دندان ميشود.
زماني كه پوسيدگي به مغز دندان نزديك ميشود، برآمدگي داخل پالپ ايجاد ميشود كه در مراحل اوليه قابل برگشت است، اما اگر بيمار به دردهاي هشداردهنده توجهي نداشته باشد و براي درمان اقدام نكند، بافت پالپ بتدريج دچار مشكلات برگشتناپذير خواهد شد.
دكتر اثنيعشري ميگويد: در چنين شرايطي، بيمار درد شديدي دارد كه او را ناچار به مراجعه خواهد كرد. در اين مواقع مشخص ميشود پالپ دندان دچار مشكلات غيرقابل برگشت شده و در نتيجه درمان ريشه بايد آغاز شود.
اين عضو هيات علمي دانشگاه با اشاره به اهميت مراجعه منظم به دندانپزشك ميگويد: در برخي موارد و البته بندرت ممكن است فرد در اين مراحل هم درد نداشته و متوجه پوسيدگي دندان نشود. با توجه به اين موضوع توصيه ميشود حتما هر شش ماه يك بار يا حداكثر سالي يك مرتبه به دندانپزشك مراجعه كنيد.
بهداشت دهان و دندان در ماه رمضان
دكتر اثنيعشري با اشاره به اين كه در ماه مبارك رمضان، بهداشت دهان و دندان اهميت بيشتري دارد، توصيه ميكند: در اين ماه پس از صرف وعده سحر و افطار حتما بايد دندانها را مسواك بزنيد و از نخ دندان هم استفاده كنيد؛ چراكه شستوشوي دهان با آب خالي كافي نبوده و نميتواند سلامت دندانها را حفظ كند.
وي ميافزايد: با توجه به فاصله زياد ميان سحر و افطار، مواد غذايي و باكتريهاي موجود در پلاك دنداني فرصت كافي دارند تا با تجزيه مواد قندي، اسيد بيشتري توليد كنند و اين اسيد در تخريب مينا و عاج دندان و ايجاد پوسيدگي نقش موثري دارد.
به گفته اين دندانپزشك، براي پيشگيري از بوي بد دهان طي روز ميتوان دهان را چند مرتبه با آب شستوشو داد، البته بايد مراقب باشيد آب را نبلعيد. علاوه بر اين، استفاده از ليموترش در وعده سحري و مصرف كمتر سير و پياز نيز به كاهش بوي بد دهان كمك ميكند.
جام جم