مطالعات جدید نشان
میدهد كه قسمت بیرونی دندانهای كوسه از فلوراید تشكیل شده كه ماده اصلی
به كار رفته در بسیاری از خمیردندانها و دهانشویههاست.
اگرچه
ماده سازنده دندان انسان متفاوت است، هر دوی دندانهای انسان و كوسه به
یك اندازه سخت هستند. دندانهای كوسهها هیچ گاه دارای حفره نمیشوند و
این آبزیان قادرند طی عمر خود چندین بار دندانهایشان را جایگزین كنند.
تحقیقات همچنین نشان میدهند كه چرا این حیوانات در گرفتن و دریدن طعمه
توسط دندانهای خود با مهارت عمل میكنند. این امر به این دلیل است كه
دندانهای آنها به طور حیرتآوری برای چنین وظایفی طراحی شدهاند و هیچ
گاه داشتن حفره را تجربه نمیكنند.
به گفته ماتیاس اپل پروفسور شیمی غیرآلی دانشگاه دویسبورگ-اسن و یكی از نویسندگان ارشد این
تحقیق، دندانهای كوسه حاوی ماده معدنی fluoroapatite (فسفات كلسیم تركیب
شده با فلور) هستند، این در حالی است كه دندانهای انسان و دیگر
پستانداران دارای هیدروكسی آپاتیت بوده كه ماده تشكیل دهنده استخوان نیز
است.
وی در ادامه میافزاید كه خمیردندانها به منظور مقاوم كردن دندان در مقابل اسید، اغلب حاوی فلوراید هستند و این كه پس از شستوشو، در سطح دندان انسان یك مقدار ناچیز یعنی حدود كمتر از یك درصد از هیدروكسید با فلوراید مبادله میشود. در مقایسه، سطح دندان كوسهها حاوی صد در صد فلوراید است، بنابراین این آبزیان نباید از پوسیدگی رنج ببرند. به این دلیل كه این حیوانات در آب زندگی میكنند و دندانهایشان را به طور مكرر تغییر میدهند، حفاظت از دندان به هیچ وجه برای آنها مسألهساز نیست
بقیه در ادامه مطلب . . .
نتایج اندازهگیریهای مكانیكی و آزمایشات انجام شده در مقیاسهای میكرو و نانو حاكی از آن است كه دندانهای كوسه از دندانهای انسان سختتر نیستند.
این یافتهها از آن جهت حیرتآور است كه ماده معدنی fluoroapatite از ماده معدنی هیدروكسیآپاتیت سختتر است و بنابراین چنانچه یك دندان حاوی فقط این ماده باشد، دندان كوسه باید از دندان انسان سختتر باشد.
به نظر میرسد كه دندان انسان با آرایه خاص بلورهای مینا و ماتریكس پروتئین دارای ماده كمتر سختتری بوده و همچنین به همان اندازه دندان كوسه سخت است.
اپل بر این باور است كه چنانچه دندانهای هر حیوانی از جمله انسان تمام معدنی و فوق سخت میبودند، شكنندهتر و دارای استعداد خرد شدن بودند. طبیعت این معضل را با تولید دندانهای ساخته شده از بلورهای كوچك زیبایی" data-ke-src=">زیبایی" data-ke-src=">زیبایی">آرایش شده در چیدمان خاص حل كرده تا آنها را از لحاظ مكانیكی قویتر كند. وجود میزان كوچك پروتئین در دندانها كه در سازههای سخت دیگری از جمله استخوان و پوسته نیز موجود است، دندانها را ارتجاعپذیرتر كرده است.
كوسهها همچنین قادر به جایگزینی دندانها طی عمرشان بوده و این امر به دلیل وجود حفره نیست بلكه به این دلیل است كه دندانهای این آبزیان گاهی اوقات در طعمه فرو رفته و یا خود میافتند.